کد مطلب:99089 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:634
شاگردان محضرش را چهار هزار گفته اند. شیخ مفید می گوید: ان اصحاب الحدیث قد جمعوا الرواه عن الصادق علیه السلام من الثقات علی اختلافهم فی الاراء و المقالات فكانوا اربعه الاف.[2]. و كتبی كه از احادیث آن حضرت مكتوب شده ی چهارصد كتاب می باشد. شهید اول گفته است: ان اباعبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام كتب من اجوبه مسائله اربعماه مصنف لاربعماه مصنف و دون من رجاله المعروفین اربعه آلاف رجل من اهل العراق و الشام و الحجاز.[3]. این همه را باید در پرتو نقش بارز آن حضرت دانست. امام صادق علیه السلام در تشویق به آموختن و نوشتن سخن بسیار دارد، كه به برخی از آنها در زمینه كتابت اشاره می كنیم: عن ابی عبدالله علیه السلام قال: القلب یتكل علی الكتاب.[4]. و نیز فرموده است: اكتب و بث علمك فی اخوانك فان مت فاورث كتبك بنیك فانه یاتی علی الناس زمان هرج لا یانسون فیه الا بكتبهم.[5]. و نیز فرموده است: احتفظوا بكتبكم فانكم سوف تحتاجون الیها.[6]. ابوبصیر می گوید: [صفحه 71] دخلت علی ابی عبدالله علیه السلام فقال: دخل علی اناس من اهل البصره فسالونی عن احادیث، فكتبوها، فما یمنعكم من الكتاب؟ اما انكم لن تحفظوا حتی تكتبوا.[7]. رساله ها و كتب بسیاری از حضرت نقل شده، یا به ایشان منسوب است. «الا هلیلیجه فی التوحید» كه آن را حضرت در رد منكران ربوبیت حضرت باری تعالی نگاشت.[8]. كتاب «التوحید» كه حضرت املا كرد و مفضل بن عمر آن را تحریر نمود.[9]. رساله «اهوازیه» كه در پاسخ والی اهواز نوشته شد.[10]. «رساله الامام الی اصحابه» كه راهنمایی برای سلوك یارانشان می باشد.[11]. «رساله فی الغنائم» كه پاسخ های حضرت پیرامون خمس و غنایم است.[12]. «رساله فی وجوه معایش العباد» كه پیرامون انواع حرفه ها، تجارت، صنعت و... می باشد.[13]. «الجعفریات» كه مجموعه روایاتی به ترتیب ابواب فقه است و امام كاظم علیه السلام آن را نقل كرده است.[14]. همین كتاب به نام «اشعثیات» معروف است كه به نام راوی آن محمد بن الاشعث شهرت یافته است. [صفحه 72] رسائلی كه جابر بن حیان از حضرت روایت كرده و تا پانصد عدد شمارش شده است.[15]. «نثرالدر» صحیفه ای است در كلمات قصار حضرت، كه گویا به صورت مجموعه ای واحد بود و ابن شعبه حرانی آن را در تحف العقول یكجا آورده است.[16]. «كتاب الحج» كه ابان بن عبدالملك آن را نقل كرده است.[17]. به جز این ها نوشته های دیگری نیز به آن حضرت منسوب است.[18]. كتابهایی كه توسط شاگردان حضرت تالیف شده بسیار است. تعداد آنها چهارصد بلكه بیشتر نیز گفته شده. نویسنده كتاب «سیر حدیث در اسلام» سیصد و هفتاد و سه تن را با ذكر تالیف و نوشته ی آنان یاد كرده،[19]. كه از میان آنان بیست و هفت نفر كسانی اند كه بیش از یك تالیف دارند.[20]. شیخ طوسی 3333 راوی از امام صادق علیه السلام را نام برده است. در پایان این فصل ذیل عنوان «اصول اربعماه» به این مساله خواهیم پرداخت.
دانشگاه امام صادق علیه السلام بر كسی پوشیده نیست، شیعه و اهل سنت بر آن اتفاق نظر دارند. محققان شیعی و اهل سنت، آن حضرت را پیشوا و پیشگام در بسیاری از علوم و مذاهب اسلامی می دانند. نقش آن حضرت در نشر و ترویج حدیث، از گفتار و نوشتار و نیز تربیت شاگردانش پیداست.[1].
صفحه 71، 72.